Work-life balance po polsku oznacza po prostu równowagę między życiem zawodowym a prywatnym. Koncepcja ta odnosi się do osiągania harmonii między karierą a realizacją osobistych potrzeb, która pozwala czerpać z życia większą satysfakcję i zminimalizować ryzyko wypalenia zawodowego. Work-life balance polega przede wszystkim na skutecznym zarządzaniu swoim czasem i energią, tak aby realizując swoje cele zawodowe, jednocześnie móc zadbać o swoje życie osobiste – relacje, pasje, zdrowie fizyczne i psychiczne. Chcesz wiedzieć, jak osiągnąć ten stan? Przedstawiamy korzyści płynące z równoważenia kariery i życia prywatnego i skuteczne praktyki pozwalające osiągnąć idealny work-life balance!
Przeczytaj również: Wypalenie Zawodowe – przyczyny, objawy, skutki i sposoby przeciwdziałania
Sprawdź jak osiągnąć work-life balance :
- Work-life balance – definicja
- Work-life balance – więcej niż trend
- Korzyści płynące z utrzymania work-life balance
- Statystyki dotyczące work-life balance 2023 w Polsce
- Jak zachować równowagę między pracą a życiem prywatnym? Sprawdzone praktyki work-life balance
- Jak pracodawcy mogą promować work-life balance wśród pracowników i jakie korzyści mogą dzięki temu osiągnąć?
- Roczny urlop na wypalenie zawodowe – idealny sposób na osiągnięcie work life balance?
- Work-life balance czy work-life integration?
Chcesz CV, które pomoże znaleźć Ci prace?
Work-life balance - definicja
Termin work-life balance po raz pierwszy pojawił się w latach 80. XX wieku w Wielkiej Brytanii, jako hasło wprowadzone przez działaczki Ruchu Wyzwolenia Kobiet. Zwracając uwagę na trudności, z jakimi kobiety borykały się, próbując pogodzić pracę zawodową z obowiązkami domowymi i rodzinnymi, ruch ten domagał się wprowadzenia elastycznych godzin pracy i urlopów macierzyńskich. Termin był używany w kontekście braku równowagi między pracą a życiem, dotyczącego wówczas zwłaszcza kobiet, mających zarówno pełnić obowiązki zawodowe, jak i efektywnie zajmować się domem i wychowywaniem dzieci.
Koncepcja work-life balance sięga jednak znacznie wcześniejszych czasów. Już w 1817 roku walijski aktywista Robert Owen, ukuł hasło 8 hours labour, 8 hours recreation, 8 hours rest, co można przetłumaczyć jako 8 godzin pracy, 8 godzin rekreacji, 8 godzin odpoczynku. Dążenie do bardziej zrównoważonego podziału dnia było odpowiedzią na ekstremalne warunki pracy podczas Rewolucji Przemysłowej.
Historyczne korzenie terminu life work balance pokazują jego związek z ruchami pracowniczymi i dążeniem do bardziej humanitarnych warunków pracy. Rozwój koncepcji odzwierciedla natomiast ewoluującą dynamikę społeczną i pracowniczą, wywodzącą się z walki o prawa kobiet, a w późniejszym okresie obejmującą szeroko rozumienie potrzeby równowagi w życiu każdego pracownika.
Work-life balance - więcej niż trend
Choć wielu osobom work-life balance kojarzy się jedynie z chwilową modą, koncepcja równoważenia życia zawodowego i osobistego jest obecnie kwestią regulowaną przez polski Kodeks pracy. W 2023 roku Polska rozpoczęła proces wdrażania dyrektywy Unii Europejskiej, dotyczącej work-life balance. Zmiany w prawie miały na celu między innymi regulację pracy zdalnej oraz zapewnienie równouprawnienia w podziale obowiązków rodzicielskich między pracującymi kobietami i mężczyznami. Wprowadzenie dyrektywy wpływa również na wysokość zasiłku rodzicielskiego, wydłużenie urlopu rodzicielskiego oraz wprowadzenie dodatkowego urlopu opiekuńczego. Zadaniem dyrektywy work-life balance jest zapewnienie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym pracowników w Unii Europejskiej. Główne postanowienia, jakie zawiera to:
- Zwiększenie dostępności i wykorzystania urlopów rodzicielskich, zarówno przez matki, jak i ojców, w celu zachęcenia i wsperania rozdziców w aktywnej opiece nad dziećmi.
- Promowanie elastycznych form pracy, takich jak praca zdalna i hybrydowa, ułatwiających pracownikom godzenie obowiązków zawodowych z życiem rodzinnym.
- Niwelowanie różnic w podejściu do obowiązków rodzicielskich między kobietami i mężczyznami, poprzez motywowanie ojców do korzystania z przysługujących im urlopów rodzicielskich i opiekuńczych.
- Wprowadzenie nowych praw pracowniczych, takich jak prawo do zasiłku i urlopu rodzicielskiego, a także prawo do pracy w elastycznych warunkach.
Kraje członkowskie UE miały za zadanie wdrożyć zasady dyrektywy work-life balance w krajowych systemach prawnych. Implementacja dyrektywy ma na celu poprawę jakości życia pracowników i ich rodzin w Europie, poprzez zapewnienie większej równowagi między obowiązkami zawodowymi i prywatnymi.
Korzyści płynące z utrzymania work-life balance
Korzyści, jakie niesie za sobą utrzymanie równowagi między pracą a życiem prywatnym, podkreślają przede wszystkim psycholodzy. Wśród największych zalet work-life balance wymieniają między innymi:
- Zmniejszenie stresu: utrzymywanie równowagi między pracą a życiem prywatnym pomaga w redukcji stresu i wypalenia zawodowego, co przekłada się na lepsze samopoczucie psychiczne.
- Poprawa zdrowia fizycznego: dzięki zrównoważeniu życia zawodowego i prywatnego, pracownicy łatwiej znajdują czas na aktywność fizyczną, i wystarczającą ilość snu.
- Większe zaangażowanie w pracy: osoby, które zachowują work-life balance wykazują wyższy poziom zaangażowania i produktywności w pracy.
- Lepsze relacje: utrzymanie równowagi pomiędzy pracą a życiem prywatnym pozwala na budowanie relacji między współpracownikami, a także pielęgnowanie więzi rodzinnych, przyjacielskich i partnerskich.
- Satysfakcja życiowa: badania dowodzą, że równowaga między pracą a życiem osobistym może prowadzić do ogólnego poczucia szczęścia i zadowolenia z życia.
- Rozwój osobisty: posiadając czas na zainteresowania poza pracą, pracownicy mogą rozwijać nowe umiejętności i pasje, które przyczyniają się do ich rozwoju osobistego.
- Zmniejszenie ryzyka wypalenia zawodowego: regularne odpoczywanie i odstresowanie zmniejsza ryzyko wypalenia zawodowego, co ma pozytywny wpływ na wydajność i satysfakcję z pracy.
Statystyki dotyczące work-life balance 2023 w Polsce
Według badań przeprowadzonych przez sieć Novotel w 2023 roku tylko 22 proc. Polaków deklaruje, że zachowuje work-life balance i w zadowalający sposób równoważy czas poświęcany na pracę i życie prywatne. Polacy poświęcają na swoje obowiązki zawodowe średnio 8 godzin i 27 minut dziennie, ale większość nie czuje satysfakcji z równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Około 16% badanych twierdzi, że ich pracodawcy nie szanują rozgraniczenia sfery zawodowej i osobistej pracowników.
W trakcie pandemii 22% Polaków deklarowało, że poświęca na pracę więcej czasu niż wcześniej, a największą produktywność osiągali około godziny 11:30. Po zakończeniu umownych godzin pracy, 34% Polaków nadal wykonuje prace związane z pracą. 26,1% ankietowanych przyznało także, że w ciągu ostatnich dwóch tygodni w czasie wolnym od pracy ich myśli zajmowały obowiązki zawodowe, a 28,2% uważa, że praca często uniemożliwia im wypełnianie zobowiązań związanych z życiem prywatnym. 17,3% respondentów uważa, że praca uniemożliwia im spędzanie wystarczającej ilości czasu z rodziną, a 16,5% regularnie pracuje w swoim wolnym czasie.
Jak zachować równowagę między pracą a życiem prywatnym? Sprawdzone praktyki work-life balance:
Ustalanie priorytetów: zastanów się, co jest dla Ciebie najważniejsze zarówno w pracy, jak i w życiu prywatnym. Naucz się odróżniać pilne zadania od tych mniej ważnych, i skupiaj się na obowiązkach i wartościach, które mają największe znaczenie.
Planowanie i organizacja: korzystaj z narzędzi takich jak kalendarze, aplikacje do zarządzania czasem, aby lepiej zorganizować swój plan dnia. Planuj wszystko z niewielkim z wyprzedzeniem, uwzględniając zarówno obowiązki zawodowe, jak i czas na odpoczynek. Planuj regularne przerwy w pracy, aby dać sobie czas na odpoczynek i regenerację. Wykorzystuj także przerwy na krótkie spacery, ćwiczenia rozciągające lub inne aktywności, które pozwolą Ci się odprężyć.
Ustalanie granic: staraj się ograniczać zadania i zobowiązania, które przeciążają Cię lub nie są zgodne z Twoimi priorytetami. Wyraźnie oddziel czas pracy od czasu wolnego – na przykład, jeśli nie jest to konieczne, nie odpowiadaj na służbowe e-maile po godzinach pracy. Staraj się ograniczać pracę poza ustalonymi godzinami, naucz się delegować zadania i prosić o pomoc, gdy obciążenie pracą staje się zbyt duże. Jeśli pracujesz zdalnie, postaraj się, wydzielić w domu osobną przestrzeń do pracy, możliwie odseparowaną od prywatnej.
Czas na regenerację: wykorzystaj czas po pracy na odpoczynek, hobby, czy spotkania z bliskimi. Jeśli masz problem z właściwym zarządzaniem stresem i emocjami, stosuj techniki relaksacyjne, takie jak joga, ćwiczenia oddechowe czy medytacja.
Hobby i zainteresowania: znajdź czas na aktywności, które sprawiają Ci radość i dają poczucie spełnienia poza pracą. Rozwijaj pasje, pozwalające Ci się odprężyć i zapomnieć o codziennych obowiązkach zawodowych. Inwestuj czas w naukę nowych umiejętności, uczestnicz w warsztatach, kursach online i innych formach edukacji, aby rozwijać się w sferze zawodowej i osobistej
Aktywność fizyczna i zdrowe odżywianie: regularna aktywność fizyczna przyczynia się redukcji stresu i ogólnej poprawy samopoczucia. Nie musisz wcale uprawiać sportów wyczynowych – często szybki spacer wystarczy, aby zregenerować się po dniu pracy! Skup się także na zbilansowanej diecie bogatej w składniki odżywcze – ma to duży wpływ zarówno na samopoczucie fizyczne, jak i psychiczne. Wprowadź również regularny harmonogram snu, aby zapewnić sobie wystarczającą ilość odpoczynku.
Mindfulness: praktyka uważności, czyli mindfulness, cieszy się coraz większą popularnością, ponieważ pozwala skupić się na chwili obecnej i lepiej radzić sobie ze stresem. Rozważ wprowadzenie medytacji do swojej codziennej rutyny – zwiększy to Twoją zdolność do utrzymania koncentracji.
Komunikacja z bliskimi: kiedy pracujesz stacjonarnie, w ciągu dnia spędzasz więcej czasu ze swoimi współpracownikami, niż z rodziną i przyjaciółmi. Staraj się równoważyć kontakty zawodowe i osobiste – czas z rodziną i przyjaciółmi, a także otwarta komunikacja, może pomóc w rozwiązywaniu problemów i minimalizowaniu poziomu stresu. To niezwykle ważne także dla pracowników zdalnych! Jeśli na co dzień nie masz w pracy bezpośredniego kontaktu z ludźmi, a ze współpracownikami komunikujesz się tylko za pomocą czatów i video-połączeń, zadbaj o to, aby w wolnym czasie regularnie spotykać się z bliskimi.
Ograniczanie czasu spędzanego w mediach społecznościowych: ustal konkretne ramy czasowe na korzystanie z mediów społecznościowych, aby uniknąć ich nadmiernego użytkowania. Social media często odciągają naszą uwagę od istotnych spraw, zarówno w sferze zawodowej, jak i prywatnej. Wyłącz powiadomienia z mediów społecznościowych w określonych porach dnia – pozwoli to uniknąć nadmiernego rozproszenia.
Refleksja: nie bądź dla siebie zbyt surowy – pozwól sobie na błędy i traktuj je jako okazję do nauki. Ustal realistyczne cele i oczekiwania wobec siebie, aby unikać niepotrzebnego stresu. Regularnie oceniaj, jak dobrze radzisz sobie z równowagą między pracą a życiem prywatnym i dokonuj konkretnych zmian, gdy to konieczne. Bądź otwarty na dostosowywanie swoich planów i priorytetów do okoliczności życiowych i aktualnej sytuacji zawodowej.
Jak pracodawcy mogą promować work-life balance wśród pracowników i jakie korzyści mogą dzięki temu osiągnąć?
Badania wskazują, że osiągnięcie work-life balance w Polsce nadal stanowi wyzwanie. W zmianie takiego stanu rzeczy mogą pomóc przede wszystkim pracodawcy. Wiele firm poza realizowaniem zobowiązań wynikających z unijnej dyrektywy dotyczącej równoważenia czasu pracy z życiem prywatnym, decyduje się na wprowadzanie dodatkowych rozwiązań, wychodząc naprzeciw potrzebom pracowników.
Wśród najpopularniejszych praktyk work-life balance obecnych w polskich przedsiębiorstwach wymienić można: elastyczne godziny pracy, możliwość pracy w trybie zdalnym lub hybrydowym i ograniczenie do niezbędnego minimum liczby nadgodzin. Standardem stają się także pakiety benefitów pracowniczych, takie jak dofinansowanie zajęć sportowych, kursów językowych i prywatnej opieki zdrowotnej. Przyczyniają się one do polepszenia stanu zdrowia fizycznego i psychicznego pracowników, ale także ułatwiają wygospodarowanie czasu na realizowanie swoich pasji. Pracodawcy coraz częściej organizują prowadzone przez ekspertów warsztaty dotyczące zarządzania stresem i odpowiedniej organizacji czasu pracy.
Jak pracodawcy mogą przyczynić się do zachowania work-life balance przez pracowników wychowujących dzieci? Najważniejszym elementem polityki prorodzinnej firm jest zachęcanie do korzystania z urlopów rodzicielskich i opiekuńczych, zarówno przez kobiety, jak i mężczyzn. Jednym z najbardziej pożądanym przez pracowników benefitem, który obecnie oferuje coraz więcej międzynarodowych korporacji, jest bezpłatna opieka nad dziećmi, w postaci pracowniczych przedszkoli i żłobków, zlokalizowanych blisko miejsca pracy. Tworzenie kultury organizacyjnej, która szanuje życie prywatne pracowników i nie promuje nadmiernego poświęcania się pracy, znacząco przyczynia się do wzrostu motywacji i zaangażowania pracowników, co przekłada się na osiąganie lepszych wyników i zwiększenia przychodów firmy.
Roczny urlop na wypalenie zawodowe - idealny sposób na osiągnięcie work life balance?
Kiedy praca dominuje nad życiem prywatnym i nie pozostawia czasu na odpoczynek, hobby czy spędzanie czasu z bliskimi, może szybko doprowadzić do wypalenia zawodowego. To z kolei wiąże się z chronicznym stresem, znacznym spadkiem wydajności, a także uczuciem ciągłego zmęczenia, rozdrażnienia, które przekłada się na życie rodzinne i osobiste. Wypalenie zawodowe nie dotyczy tylko pracowników z wieloletnim stażem zawodowym – coraz częściej dotyka młodych pracowników, którzy ze względu na przemęczenie przestają odczuwać satysfakcję z pracy. Dlatego właśnie work-life balance jest tak istotne.
W teorii osiągnięcie równowagi między sferą zawodową a prywatną może wydawać się proste. W praktyce, zamiast work-life balance, wielu pracowników ogromnych, międzynarodowych korporacji, osiągają raczej efekt work work work. Psychologowie podkreślają, że wypalenie zawodowe wpływa nie tylko na zmniejszenie motywacji i efektywności pracownika. Rzutuje ono na jego zdrowie fizyczne i psychiczne, a także na relacje i zachowanie. Od 2019 roku, według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób, prowadzonej przez WHO, wypalenie zawodowe stanowi jednostkę chorobową, która powinna być leczona za pomocą odpowiedniej terapii. W Polsce od 2022 roku możliwe jest otrzymanie zwolnienia lekarskiego z powodu wypalenia zawodowego. Dzięki temu pracownik może skoncentrować się na odzyskaniu równowagi emocjonalnej.
Czym jest sabbatical leave, czyli urlop sabatowy?
Odpowiedzią na przepracowanie i wypalenie zawodowe, które obecnie wprowadzają przede wszystkiem przedsiębiorstwa z sektora nowych technologii i placówki edukacyjne, jest tak zwany urlop sabatowy, czyli roczny urlop na wypalenie zawodowe. Urlop sabatowy wywodzi się z tradycji akademickiej. Został pierwotnie wprowadzony na uniwersytetach, aby nauczyciele akademiccy mogli wziąć przerwę od nauczania i skoncentrować się na badaniach, pracy naukowej lub podróżach, służących rozwojowi zawodowemu. Z czasem koncepcja ta rozprzestrzeniła się poza środowiska akademickie, zyskując popularność jako sposób na odzyskanie równowagi między karierą a życiem prywatnym oraz zapobieganie wypaleniu zawodowemu.
Urlop sabatowy to przerwa od pracy, trwająca zazwyczaj od kilku miesięcy do roku, podczas której pracownik może skupić się na osobistym rozwoju, pasjach, podróżach, czy innych działaniach, niezwiązanych bezpośrednio z jego zawodowymi obowiązkami. Celem takiego urlopu jest umożliwienie pracownikowi odzyskania work-life balance, zdobycia nowych doświadczeń, a także przemyślenia swoich życiowych i zawodowych celów. Roczny urlop na wypalenie zawodowe może przyczynić się do poprawy zdrowia psychicznego, zwiększenia motywacji i satysfakcji z pracy, a także do lepszej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Korporacje znane z oferowania urlopów sabatowych swoim pracownikom to między innymi Google, Adobe czy Deloitte.
Work-life balance czy work-life integration?
Chociaż work-life balance jest w Europie uregulowany dyrektywą prawną, na rynku pracy pojawił się ostatnio nowy trend. Work-life integration ma być odpowiedzią na potrzeby pracowników, w przypadku których próby osiągnięcia work-life balance nie zdają egzaminu. Integracja pracy i życia prywatnego zakłada, że te dwie sfery naszego życia przenikają się i nie muszą być od siebie odgraniczone sztywnymi ramami czasowymi. W tym modelu pracownicy sami wyznaczają czas, a także wymiar swojej pracy. Mogą pracować zarówno z biura, jak i zdalnie, łącząc obowiązki zawodowe z wychowywaniem dzieci, realizacją pasji czy nauką. Dzięki temu pracownik nie musi brać dnia wolnego z powodu wizytu u lekarza czy konieczności załatwienia spraw urzędowych.
Z drugiej strony work-life integration może prowadzić zarówno do zaniedbywania obowiązków zawodowych, jak i do przepracowania. To doskonałe rozwiązanie dla pracowników, którzy dobrze zarządzają swoim czasem pracy i nawet po kilkugodzinnej przerwie, wykorzystanej na odebranie dzieci z przedszkola czy wizytę na siłowni, potrafią z pełnym skupieniem powrócić do wykonywania swoich obowiązków. Zarówno zachowanie równowagi pomiędzy pracą a życiem prywatnym, jak i przenikanie się tych sfer, ma za zadanie zwiększyć komfort i efektywność pracowników. To, w jakim modelu pracy odnajdziesz się najlepiej, zależy od Twoich indywidualnych preferencji, sytuacji życiowej, a także branży, w jakiej pracujesz.
Chcesz CV, które pomoże znaleźć Ci prace?
Przeczytaj też inne nasze artykuły:
- Dodatek nocny 2024 – ile wynosi wynagrodzenie za pracę w nocy? Co warto wiedzieć o pracy nocnej?
- Mocne i słabe strony pracownika – jak przedstawić swoje zalety i wady na rozmowie kwalifikacyjnej?
- Mobbing w pracy – co to jest mobbing i jak go udowodnić? Przykłady zachowań mobbingowych w miejscu pracy
- Jak napisać list motywacyjny bez doświadczenia? Praktyczne porady i wzory dla konkretnych branż
- Pracoholizm – kiedy praca staje się uzależnieniem – objawy i skutki pracoholizmu
- Przykładowe CV
- Jak stworzyć kreatywne CV i wyróżnić się w oczach rekrutera?
- Na czym polega okazjonalna praca zdalna? Odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania!
- Jak napisać maila? Najważniejsze wskazówki i zwroty grzecznościowe w mailu oficjalnym + przykłady
- Szablony CV
- Wzory CV
