Zastanawiałeś się kiedyś, czego potrzebujemy, aby dążyć do rozwoju, spełniania marzeń i realizacji celów? To samo pytanie, 80 lat temu zadał sobie amerykański psycholog Abraham Maslow. Stworzył on teorię, określaną jako piramida potrzeb, będącą odzwierciedleniem hierarchii ludzkich potrzeb, których spełnienie umożliwia osiągnięcie życiowej satysfakcji. Jak wygląda piramida potrzeb Maslowa? Jak wykorzystuje się ją biznesie, zarządzaniu i marketingu? W dzisiejszym artykule przybliżamy teorię potrzeb Maslowa i podpowiadamy, w jaki sposób wspomaga ona efektywny rozwój zawodowy pracowników.
Może zainteresuje Cię również: Praca w HR – na czym polega praca w Human Resources i jak zacząć karierę w HR?
Chcesz CV, które pomoże znaleźć Ci prace?
Co to jest piramida Maslowa?
Twórca koncepcji hierarchii potrzeb, Abraham Maslow był amerykańskim psychologiem. Pochodził z żydowskiej rodziny rosyjskich emigrantów. Uważany za jednego z pionierów psychologii humanistycznej, która kładzie nacisk na rozwój jednostki, jej wolność wyboru, kreatywność oraz dążenie do samorealizacji. Najbardziej znanym osiągnięciem Maslowa jest piramida potrzeb, czyli teoria, którą przedstawił po raz pierwszy w artykule opublikowanym w 1943 roku.
Piramida Maslowa, znana również jako hierarchia potrzeb Maslowa, to teoria psychologiczna, która klasyfikuje ludzkie potrzeby w formie hierarchii, od najbardziej podstawowych do bardziej złożonych. Piramida podzielona jest na pięć głównych poziomów, z których każdy reprezentuje inny rodzaj ludzkich dążeń. U jej podstaw znajdują się potrzeby niezbędne do przetrwania, takie jak woda, jedzenie, sen i prokreacja. Wyższe poziomy odnoszą się do celów emocjonalnych i psychologicznych. Są to kolejno potrzeby: bezpieczeństwa, przynależności, szacunku i samorealizacji.
Maslow uważał, że potrzeby niższego poziomu muszą być przynajmniej częściowo zaspokojone, zanim jednostka zacznie dążyć do zaspokojenia potrzeb wyższego poziomu. Teoria Maslowa była próbą zrozumienia, co motywuje ludzi do działania. Jego teoria była odpowiedzią na dominujące w latach 40-tych kierunki psychologiczne, które często skupiały się na patologii i podświadomych konfliktach. Celem Maslowa było stworzenie teorii, przedstawiającej pozytywne, twórcze i rozwojowe aspekty ludzkiej natury.
Piramida potrzeb - 5 poziomów potrzeb według Maslowa
1.Potrzeby fizjologiczne
Najniższym poziomem piramidy są związane z przetrwaniem potrzeby biologiczne. Ich zaspokojenie jest warunkiem koniecznym do przeżycia, a według koncepcji Maslowa, bez ich spełnienia niemożliwa jest realizacja innych, bardziej złożonych celów i pragnień.
Potrzeby fizjologiczne przykłady:
- sen,
- pragnienie,
- głód,
- komfort termiczny,
- prokreacja.
2.Potrzeba bezpieczeństwa
Po zaspokojeniu potrzeb fizjologicznych, człowiek zaczyna dążyć do zapewnienia sobie poczucia bezpieczeństwa. Na drugim poziomie piramida Maslowa uwzględnia ochronę przed zagrożeniami – zabezpieczenie przed przemocą, chorobami, czynnikami atmosferycznymi, ale też stabilność finansową oraz życiową.
Potrzeba bezpieczeństwa przykłady:
- schronienie,
- ochrona przed zagrożeniami zewnętrznymi i przemocą,
- płynność finansowa,
- zabezpieczenie przed chorobami,
- stabilność zatrudnienia.
3.Potrzeba przynależności i miłości
Trzeci poziom hierarchii Maslowa obejmuje potrzebę relacji międzyludzkich, przynależności do grupy, przyjaźni, miłości, akceptacji przez innych. Zaspokojenie tych potrzeb jest kluczowe dla zdrowia psychicznego i poczucia szczęścia. Brak poczucia przynależności, realizowanego poprzez relacje rodzinne, romantyczne i społeczne, może prowadzić do poczucia osamotnienia, izolacji i depresji.
Potrzeba przynależności przykłady:
- miłość,
- przyjaźń,
- uczestnictwo w życiu społecznym,
- nawiązywanie znajomości zawodowych (networking)
- członkostwo w stowarzyszeniach i organizacjach.
4.Potrzeba szacunku (uznania)
Piramida potrzeb Maslowa na czwartym poziomie uwzględnia potrzeby związane z poczuciem własnej wartości, uznaniem i szacunkiem ze strony innych ludzi. Status społeczny, prestiż, sukces zwiększają motywację do działania. Niezaspokojenie tych potrzeb skutkuje niską samooceną i frustracją.
Potrzeba uznania przykłady:
- awans zawodowy,
- pochwała przełożonego,
- popularność,
- zdobycie wyróżnienia,
- pozycja lidera.
5.Potrzeba samorealizacji
Najwyższy poziom piramidy, odnoszący się do pełnego wykorzystania swojego potencjału, rozwoju osobistego, kreatywności, dążenia do celów życiowych. Kreatywność, rozwój osobisty, realizacja marzeń, samodoskonalenie, osiąganie celów, eksploracja talentów, spełnienie zawodowe i osobiste czy doznania estetyczne to wartości, które zapewniają poczucie spełnienia i satysfakcji. Teoria Maslowa zakłada, że dążenie do samorealizacji jest ostatecznym celem ludzkiego rozwoju.
Potrzeba samorealizacji przykłady:
- spełnianie marzeń i osiąganie założonych celów,
- rozwijanie pasji i kariery zawodowej,
- tworzenie lub doświadczanie sztuki,
- czytanie książek i zdobywanie wiedzy,
- działalność charytatywna.
Zgodnie z teorią Maslowa, potrzeby niższe (fizjologiczne i bezpieczeństwa) muszą być przynajmniej częściowo zaspokojone, zanim człowiek zacznie dążyć do realizacji potrzeb wyższych (przynależności, szacunku i samorealizacji). Osoba, która nie ma zapewnionych podstawowych potrzeb fizjologicznych lub poczucia bezpieczeństwa, będzie mniej skłonna do skupienia się na potrzebie zdobycia uznania społecznego lub samorealizacji. Chociaż piramida Maslowa posiada określoną strukturę, jej ramy nie są sztywne – psycholog podkreślał, że człowiek może realizować wszystkie poziomy hierarchii jednocześnie.
Piramida Maslowa grafika - jak wygląda hierarchia potrzeb?
Dlaczego hierarchia potrzeb Maslowa ma postać piramidy? Ponieważ pozwala on zobrazować zależności zachodzące między poszczególnymi poziomami, czyli rodzajami potrzeb. U dołu piramidy znajdują się potrzeby fizjologiczne człowieka. Dalej, poprzez potrzebę bezpieczeństwa, przynależności i uznania, piramida zwęża się, aż do wierzchołka, na którym widnieją potrzeby wyższego rzędu. Oto, jak wygląda graficzne przedstawienie hierarchii Maslowa:
Hierarchia potrzeb Maslowa - gdzie się ją stosuje?
Piramida Maslowa znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach, ponieważ dostarcza ram teoretycznych, niezbędnych do zrozumienia ludzkich potrzeb i motywacji. Marketing i reklama, rozwój produktów i innowacje, zarządzanie zasobami ludzkimi i polityka społeczna to tylko niektóre sektory, które korzystają z hierarchii Maslowa, aby zaspokoić potrzeby pracowników i klientów.
Piramida Maslowa w zarządzaniu zasobami ludzkimi
Piramida potrzeb Maslowa ma szerokie zastosowanie w zarządzaniu zasobami ludzkimi , ponieważ dostarcza narzędzi umożliwiających zrozumienie motywacji pracowników na różnych etapach ich kariery. Specjaliści HR stosują piramidę Maslowa do projektowania strategii, które wspierają zarówno rekrutację, jak i rozwój pracowników, a także dążą do poprawy ich zaangażowania i satysfakcji z pracy.
Piramida Maslowa przykłady wykorzystania w sektorze HR
Zrozumienie, na jakim poziomie piramidy Maslowa znajdują się potencjalni kandydaci, pozwala na lepsze dopasowanie oferty pracy do ich oczekiwań. Na przykład młodszy pracownik, który dopiero rozpoczyna swoją karierę, może być bardziej zainteresowany stabilnym wynagrodzeniem i bezpieczeństwem zatrudnienia (potrzeby bezpieczeństwa), podczas gdy bardziej doświadczony specjalista może poszukiwać możliwości awansu i rozwoju kariery (potrzeba uznania i samorealizacji).
W procesie wdrażania nowych pracowników, piramida Maslowa może zostać wykorzystana do zapewnienia, ich podstawowych potrzeb. Nowy pracownik powinien otrzymać jasne informacje o swoim wynagrodzeniu, benefity takie jak ubezpieczenie zdrowotne oraz pewność co do stabilności swojej pozycji (potrzeba bezpieczeństwa). Dla nowo zatrudnionych pracowników ważne jest również szybkie nawiązanie relacji z zespołem (zaspokojenie potrzeby przynależności). Procesy integracyjne, programy mentoringowe oraz kultura organizacyjna promująca współpracę, pozwalają pracownikom realizować potrzeby wyższego rzędu.
Piramida Maslowa może być także wykorzystana do projektowania indywidualnych ścieżek kariery, które odpowiadają na specyficzne potrzeby pracowników. Na przykład pracownicy zainteresowani rozwojem osobistym mogą otrzymać dostęp do zaawansowanych szkoleń i możliwości awansu (potrzeba uznania i samorealizacji), podczas gdy inni cenią sobie przede wszystkim stabilność i bezpieczeństwo zatrudnienia. Zrozumienie mechanizmu hierarchii potrzeb pozwala na stworzenie środowiska, umożliwiającego pracownikom realizowanie wszystkich poziomów piramidy potrzeb.
Hierarchia potrzeb Maslowa w branży marketingowej
Piramida Maslowa znajduje szerokie zastosowanie w marketingu i reklamie, ponieważ dostarcza cennych wskazówek dotyczących zrozumienia, co motywuje konsumentów do podejmowania decyzji zakupowych. Dzięki niej firmy mogą tworzyć skuteczne strategie brandingowe, które bezpośrednio odpowiadają na potrzeby na różnych poziomach piramidy. Marki oferujące produkty pierwszej potrzeby, takie jak żywność czy produkty higieniczne, koncentrują się na komunikowaniu niezawodności i bezpieczeństwa swoich produktów. Luksusowe marki skupiają się natomiast na wyższych szczeblach hierarchii potrzeb, takich jak przynależność, uznanie i samorealizacja.
Piramida Maslowa przykłady wykorzystania w marketingu i reklamie
Na początkowym etapie kampanii marketingowej producenci i usługodawcy muszą określić, kto jest ich docelowym odbiorcą i w jaki sposób zaspokajają jego potrzeby. Piramida potrzeb Maslowa pozwala ustalić, na jaką grupę potrzeb odpowiada dany produkt i jaki komunikat powinien płynąć do klienta z kampanii marketingowej. Przyjrzyjmy się poziomom piramidy Maslowa w kontekście promowania produktów i usług:
- Potrzeby fizjologiczne: kampanie reklamowe produktów takich jak na przykład materace, woda butelkowana, systemy grzewcze, koncentrują się zazwyczaj na zaspokojeniu podstawowych potrzeb fizjologicznych. Reklama materacy będzie więc koncentrować się na korzyściach wynikających ze zdrowego snu, a producent systemów grzewczych lub klimatyzacyjnej na zapewnieniu komfortu cieplnego.
- Potrzeba bezpieczeństwa: przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe odwołują się do potrzeby bezpieczeństwa, oferując ubezpieczenia mienia, zdrowia lub inwestycji, stanowiące zabezpieczenie przed ewentualnym ryzykiem.
- Potrzeba przynależności: kampanie usług telekomunikacyjnych, takich jak telefon czy internet, koncentrują się na możliwości utrzymywania kontaktów z bliskimi, dzielenia się ważnymi chwilami i budowania relacji.
- Potrzeba uznania: firmy produkujące samochody premium, takie jak Mercedes-Benz czy BMW, często odwołują się do potrzeby uznania, pokazując, jak posiadanie ich pojazdu zwiększa prestiż właściciela.
- Potrzeba samorealizacji: biura podróży, agencje eventowe czy uczelnie w swoich kampaniach reklamowych podkreślają wagę samorozwoju, spełniania marzeń, zdobywania nowych doświadczeń. Podobnie produkty takie jak sprzęt fotograficzny i sportowy lub akcesoria artystyczne odwołują się do potrzeby wyższego rzędu, jaką jest chęć doskonalenia swoich umiejętności.
Piramida potrzeb Maslowa - wady i ograniczenia teorii
Piramida potrzeb Maslowa powstała na podstawie obserwacji i analizy ludzi, których psycholog uważał za szczególnie zdrowych psychicznie i dobrze przystosowanych społecznie. Inspiracją dla jego teorii byli między innymi Albert Einstein – wybitny fizyk, który zrewolucjonizował naukę teorią względności, i Eleanor Roosevelt – Pierwsza Dama Stanów Zjednoczonych, znana z pracy na rzecz praw człowieka i walki o sprawiedliwość społeczną. Koncentrował się na badaniu osób, które osiągnęły wysoki poziom samorealizacji i spełnienia w życiu, co z biegiem lat stało się punktem zaczepienia dla krytyków teorii piramidy potrzeb.
Jednym z głównych zarzutów, jakie współcześni badacze stawiają przed teorią Maslowa, jest sztywna hierarchiczność. Naukowcy argumentują, że ludzkie potrzeby nie muszą być zaspokajane w ustalonej kolejności. W trudnych warunkach, takich jak wojny czy skrajna bieda, mogą rozwijać swoje zainteresowania i pasje (zaspokajanie potrzeby samorealizacji), mimo że ich potrzeby fizjologiczne i bezpieczeństwa nie są w pełni zaspokojone.
Kolejną kwestią poddawaną krytyce jest kulturowa uniwersalność teorii. Maslow zakładał, że opisane przez niego potrzeby są uniwersalne i jednakowe dla wszystkich ludzi, niezależnie ich przynależności kulturowej czy etnicznej. W rzeczywistości różne społeczności mogą inaczej postrzegać i hierarchizować potrzeby. Na przykład, w kulturach kolektywistycznych potrzeby przynależności i miłości są ważniejsze niż potrzeby samorealizacji, które są bardziej istotne w kulturach indywidualistycznych.
Chcesz CV, które pomoże znaleźć Ci prace?
Sprawdź też inne nasze publikacje:
- Ciąża a praca – jak Kodeks pracy chroni przyszłe mamy?
- Ageizm w miejscu pracy — czym jest dyskryminacja ze względu na wiek?
- Honorowy Dawca Krwi przywileje – dni wolne od pracy + zdrowotne zalety oddawania krwi
- Szkolenie BHP dla pracownika — na czym polega? Co ile lat? Czy jest obowiązkowe?
- Przykładowe CV
- Ergonomiczne stanowisko pracy w biurze — jak zaaranżować stanowisko pracy przy komputerze?
- Benefity pracownicze — jak wpływają na motywację do pracy? + najciekawsze benefity
- Szablon CV dla prawnika
- Szablony CV
- Umowa o dzieło – co to jest? Wzór umowy o dzieło, najważniejsze cechy, wady i zalety
- Praca weterynarza — czym się zajmuje i ile zarabia weterynarz?
- Praca na statku — na czym polega? Jakich kwalifikacji wymaga? Czy oferuje dobre zarobki?
- Wzory CV
