Przejście na emeryturę to ogromna zmiana w życiu każdego aktywnego zawodowo człowieka. Okres ochronny przed emeryturą ma zapewnić pracownikom bezpieczeństwo i stabilność finansową w newralgicznym momencie w ich karierze. Jak przepisy prawa chronią osoby zbliżające się do wieku emerytalnego? Ile wynosi okres ochronny przed emeryturą? Zapraszamy do lektury artykułu, w którym przybliżamy wszystkie najważniejsze aspekty ochrony przedemerytalnej.
Temat dla Ciebie: Emerytura – wszystko, co musisz wiedzieć o systemie emerytalnym w Polsce
Co to jest wiek przedemerytalny?
Według Kodeksu pracy wiek przedemerytalny to okres, który poprzedza osiągnięcie przez pracownika wieku emerytalnego. Przepisy dotyczące ochrony pracowników znajdujących się w wieku przedemerytalnym szczegółowo opisuje art. 39 kp:
Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
Na stronie sejm.gov.pl w wypowiedzi sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej z 2012 roku czytamy ponadto, że:
Zmiana warunków pracy lub płacy w 4-letnim okresie ochronnym przed osiągnięciem wieku emerytalnego jest możliwa wyłącznie na mocy porozumienia stron, które wymaga zgodnego oświadczenia woli obu stron umowy o pracę.
Pracowników w wieku przedemerytalnym obejmuje więc ochrona przed rozwiązaniem umowy o pracę i zmiany warunków pracy lub płacy przez pracodawcę. Wiek przedemerytalny jest definiowany przez Kodeks pracy jako okres na 4 lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego.
Okres ochronny przed emeryturą - komu przysługuje?
Aby zostać objętym ochroną przedemerytalną, należy spełnić konkretne warunki. Powiedzieliśmy już, że okres ochronny przed emeryturą zaczyna obowiązywać 4 lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Rozróżnia się dwa rodzaje wieku emerytalnego:
- powszechny wiek emerytalny – od 1 października 2017 wynosi 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn;
- obniżony wiek emerytalny dla osób urodzonych w latach 1949-1968, zatrudnionym w szczególnych warunkach lub zawodach o szczególnym charakterze.
Oznacza to, że okres ochronny przedemerytalny dotyczy kobiet w wieku 56 lat i mężczyzn po ukończeniu 61 roku życia. Osoby, którym przysługuje wcześniejsza emerytura, np. górnicy, pracownicy służb mundurowych, prokuratorzy i dziennikarze, zostają objęci ochroną 4 lata przed osiągnięciem obniżonego wieku emerytalnego, ustalonego dla danej grupy zawodowej.
Ponadto okres ochronny przysługuje wyłącznie osobom zatrudnionym na umowę o pracę i posiadającym określony staż pracy. W przypadku powszechnego wieku emerytalnego wynosi on 20 lat dla kobiet i 25 dla mężczyzn. Krótszy wymagany staż zawodowy dotyczy niektórych grup zawodowych, objętych obniżonym wiekiem emerytalnym.
Okres przedemerytalny przywileje dla pracowników przed emeryturą
Okres ochronny ma na celu zapewnienie pracownikom stabilności zatrudnienia w istotnym momencie ich życia zawodowego, czyli bezpośrednio przed przejściem na emeryturę. Jakie przywileje daje wiek przedemerytalny, który potocznie określa się jako “ochronka przed emeryturą”?
Nie możesz zostać bezpodstawnie zwolniony ze względu na wiek
Okres ochronny przed emeryturą jest formą przeciwdziałania dyskryminacji. Ageizm na rynku pracy dotyczy zarówno młodych, jak i doświadczonych pracowników, jednak w przypadku osób zbliżających się do wieku emerytalnego może mieć szczególnie destrukcyjne skutki. Negatywne stereotypy o spadającej z wiekiem efektywności pracowników sprawiają, że osobom po 50. roku życia mimo wysokich kwalifikacji trudniej jest znaleźć zatrudnienie.
Aby rozwiązać umowę o pracę z osobą w wieku przedemerytalnym, pracodawca musi spełnić ściśle określone wytyczne. W przypadku złamania przepisów prawa przez pracodawcę sąd pracy może zasądzić na rzecz bezpodstawnie zwolnionego pracownika wysokie odszkodowanie.
Zmiana warunków zatrudnienia tylko na Twoją korzyść
Kodeks pracy jasno określa, że zmiana warunków pracy lub płacy jest możliwa wyłącznie za porozumieniem stron, czyli obopólną zgodą pracownika i pracodawcy. O ile nowe ustalenia nie dotyczą całego zakładu pracy, a jedynie Twojego stanowiska, jako pracownik chroniony przed emeryturą możesz nie wyrazić zgody na niekorzystne zmiany dotyczące warunków swojej pracy lub wynagrodzenia.
Okres ochronny przed emeryturą stanowi zabezpieczenie przed obniżeniem wynagrodzenia, zmianą zakresu obowiązków czy oddelegowaniu na inne stanowisko. Oczywiście nie oznacza to, że w wieku przedemerytalnym nie możesz liczyć na awans lub podwyżkę. Atrakcyjne, wyższe stanowisko, nowe obowiązki, podnoszące Twoje kwalifikacje w zawodzie czy podwyżka pensji 2 lata przed emeryturą zależą ostatecznie jedynie od indywidualnych ustaleń z pracodawcą.
Zwolnienie przed emeryturą - czy ochrona przedemerytalna zawsze chroni przed utratą pracy?
Ochrona przed emeryturą ma na celu zapewnienie, że pracownicy zbliżający się do wieku emerytalnego nie będą bezpodstawnie zwalniani z pracy tuż przed osiągnięciem uprawnienia do emerytury. Należy jednak pamiętać, że ochrona przedemerytalna dotyczy wyłącznie wypowiedzenia umowy o pracę. Niezależnie od tego, czy pracownik jest chroniony czy nie, może dobrowolnie rozwiązać umowę za porozumieniem stron, a także zostać zwolniony dyscyplinarnie.
Okres ochronny przed emeryturą a zakończenie stosunku pracy za porozumieniem stron
Wiek przedemerytalny nie stoi na przeszkodzie do zakończenia współpracy na mocy porozumienia stron. Umowa o pracę może zostać w dowolnym momencie rozwiązania, o ile obie strony dobrowolnie podejmą decyzję o jej zakończeniu. Inicjatywa zawarcia porozumienia i zakończenia stosunku pracy może wyjść zarówno ze strony pracownika, jak i pracodawcy.
Ochrona przedemerytalna a rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia
Pracodawca ma prawo zwolnić pracownika w wieku przedemerytalnym w przypadku niezdolności do pracy spowodowanej chorobą. Ile można chorować przed emeryturą, aby nie narazić się na utratę pracy?
- Po upływie 3 miesięcy niezdolności do pracy na skutek choroby pracodawca może z pracownikiem rozwiązać umowę bez wypowiedzenia, jeśli był on zatrudniony krócej niż 6 miesięcy.
- W przypadku pracownika zatrudnionego w danej firmie dłużej niż 6 miesięcy pracodawca może zakończyć z nim stosunek pracy gdy niezdolność do pracy trwa dłużej niż łączny okres pobierania przez niego wynagrodzenia i zasiłku chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego. W praktyce oznacza to okres od 9 do 12 miesięcy, na który składa się okres pobierania zasiłku chorobowego (182 lub 270 dni) oraz następujący po nim okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego dłuższy niż 3 miesiące.
Trwająca dłużej niż 1 miesiąc, usprawiedliwiona nieobecność w pracy, spowodowana innymi czynnikami niż choroba lub wypadek przy pracy, również może stanowić podstawę do rozwiązania stosunku pracy mimo pomimo ochrony przedemerytalnej.
Wiek ochronny przed emeryturą a zwolnienie z winy pracownika
Okres ochronny dla pracownika nie dotyczy sytuacji zawinionych przez samego pracownika. Kodeks pracy określa przypadki, w których pracownik w okresie ochronnym może zostać zwolniony dyscyplinarnie:
Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:
ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Okres ochronny pracownika a likwidacja stanowiska lub przedsiębiorstwa
Z oczywistych względów przepisy prawa dotyczące ochrony pracowników w wieku przedemerytalnym nie mają zastosowania w przypadku ogłoszenia upadłości firmy lub likwidacji pracodawcy. Okres ochrony przedemerytalnej zabezpiecza jednak pracownika przed utratą pracy z powodu zlikwidowania jego stanowiska. Jeśli pracodawca chce usunąć stanowisko zajmowane przez pracownika w wieku przedemerytalnym, musi zaczekać do końca okresu ochronnego, czyli do momentu osiągnięcia wieku emerytalnego.
Zobacz, jak stworzyć CV dla emeryta!
Chcesz CV, które pomoże znaleźć Ci prace?
Więcej praktycznych porad znajdziesz na naszym blogu:
Wzory CV
Szablony CV
Przykładowe CV
Urlop siła wyższa – dodatkowe 2 dni urlopu? Czym jest urlop z powodu siły wyższej?
Co to jest system ATS? Wszystko co musisz wiedzieć o systemach rekrutacyjnych ATS
Świadczenie wspierające – co to jest? Kto otrzyma świadczenie wspierające?
Co to jest podanie o pracę? Jakie informacje podać w treści podania o pracę? + gotowy wzór
Wolny zawód – co to jest? Jakie wolne zawody można wykonywać w Polsce?
Rejestracja w urzędzie pracy — rejestracja jako bezrobotny online w 5 prostych krokach
