Praca w nocy to nieodłączny element wielu branż – począwszy od transportu i logistyki, po przemysł, sektor ochrony zdrowia i służby mundurowe. Jeśli Twój zawód wymaga od Ciebie pracy w godzinach nocnych, koniecznie sprawdź, jakie prawa Ci przysługują. Czym jest dodatek nocny 2024 – dla kogo, ile wynosi, jak obliczyć? Kto może pracować w nocy? Kiedy zaczyna się pora nocna? Odpowiadamy!
Przeczytaj również: Jaki zawód wybrać? 5 prostych kroków do wyboru idealnej kariery
Chcesz CV, które pomoże znaleźć Ci prace?
Dodatek za godziny nocne 2024 - co to jest?
Nasz organizm w naturalny sposób reaguje na zmiany zachodzące w środowisku. Dzięki czemu jest w stanie regulować podstawowe czynniki biologiczne, takie jak ciśnienie krwi, temperatura ciała, wytwarzanie hormonów, ale także uczucie głodu czy senności. Gdy zapada zmrok, nasz mózg zaczyna wydzielać melatoninę. Stanowi ona dla układu nerwowego sygnał, że zbliża się pora odpoczynku i należy przejść w tryb uśpienia.
Lekarze podkreślają, że życie w zgodzie z własnym zegarem biologicznym jest niezwykle ważne dla zachowania dobrego stanu zdrowia. Nie zawsze jednak mamy taką możliwość. Wiele zawodów wymaga częstej lub sporadycznej pracy w godzinach nocnych, będącej sporym obciążeniem dla organizmu. Dlatego właśnie, według przepisów polskiego prawa za pracę w nocy należy się dodatkowe wynagrodzenie, czyli dodatek nocny.
Dodatek za pracę w nocy jest dla pracownika formą rekompensaty za dyskomfort, spowodowany zaburzeniem rytmu dobowego. Kodeks pracy chroni pracowników nocnych, nakładając na pracodawców konkretne obowiązki – wypłacenie dodatkowego wynagrodzenia, ustalenie konkretnego czasu pracy i limitów godzinowych oraz zakaz pracy dla niektórych grup pracowników.
Godziny nocne w pracy - kiedy?
Co to właściwie znaczy praca na nocki? Od której godziny zaczyna się praca nocna? Artykuł kp 151(7) określa, że:
Pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21:00 a 7:00.
W tym przedziale czasowym pracodawca wyznacza 8 godzin, w których pracownicy wykonują swoje obowiązki. Może to być zarówno czas pomiędzy 21:00 a 5:00, jak i 23:00 a 7:00. Ważne, aby godziny pracy nocnej, ustalone przez pracodawcę były uregulowane w zakładowym regulaminie lub umowie zawartej z pracownikiem.
Dodatek nocny 2024 - ile wynosi?
Według artykułu 151(8) Kodeksu pracy:
Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.
Oznacza to, że za każdą godzinę przepracowaną w godzinach nocnych pracownikowi należy się dodatek nocny. Wynosi on minimum 20proc. stawki godzinowej, wynikającej z minimalnej krajowej, obowiązującej w danym roku kalendarzowym. Jeśli więc minimalne wynagrodzenie zostaje podniesione, wzrasta także wysokość dodatku za pracę w nocy.
Jak obliczyć dodatek za drugą zmianę? Dodatek za godziny nocne 2024
Minimalna stawka godzinowa netto w styczniu 2024 wynosiła 27,70 zł. 20proc. z 27,70 to 5,54. Za 8 godzin pracy nocnej pracownikowi przysługiwał więc dodatek nocny w wysokości 44,32 zł. Jeśli na nocnej zmianie pracował 80 godzin w ciągu miesiąca, łączna kwota dodatku wyniosła 443,2 zł.
Od lipca 2024 roku minimalna stawka godzinowa wzrasta do kwoty 28,10 zł. Dodatek nocny za godzinę pracy wynosi więc 5,62 zł. Tę kwotę należy pomnożyć przez liczbę godzin przepracowanych w miesiącu w porze nocnej. Dla przykładu, jeśli w lipcu przepracowałeś 160 godzin w godzinach nocnych, przysługuje Ci 899,20 zł dodatku.
Warto też zauważyć, że podane kwoty to minimalny dodatek nocny 2024, jaki pracodawca musi wypłacić za pracę w nocy. Mogą one zostać dowolnie podwyższone, niezależnie od obowiązującej w danym roku minimalnej krajowej, jednak decyzja o podwyżce leży po stronie pracodawcy. Dodatek za godziny nocne w danym zakładzie pracy może równie dobrze wynosić 100proc. minimalnej stawki godzinowej.
Praca w godzinach nocnych - co jeszcze warto wiedzieć?
Dodatek nocny nie jest jedyną kwestią, jaką w przypadku osób pracujących po godzinie 21 przewiduje Kodeks pracy. Co jeszcze powinieneś wiedzieć?
Kto nie może pracować w nocy?
Ze względu na obciążenie organizmu, jakie wiąże się z pracą w godzinach nocnych, Kodeks pracy wyróżnia kilka grup pracowników, dla których taki rodzaj zatrudnienia jest zabroniony – całkowicie, lub pod pewnymi warunkami. Praca w godzinach nocnych nie jest dozwolona dla:
- kobiet w ciąży (nawet za zgodą pracownicy),
- osób wychowujących dziecko do ukończenia przez nie 8 roku życia (chyba że pracownik wyrazi zgodę na zatrudnienie w porze nocnej),
- młodocianych, czyli osób poniżej 18. roku życia,
- osób z niepełnosprawnościami, niezależnie od orzeczonego stopnia niepełnosprawności, ani rodzaju niepełnosprawności.
Ograniczenia nie dotyczą natomiast pracowników powyżej pewnego wieku. Warto jednak zauważyć, że według badań praca w nocy po 50. roku życia może prowadzić do problemów ze snem, koncentracją, a także pracą układu pokarmowego.
Ile wolnego po nocnej zmianie należy się pracownikowi?
Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikowi odpowiedniego czasu na odpoczynek przed rozpoczęciem kolejnej zmiany w pracy. Dotyczy to zarówno pracowników dziennych, jak i nocnych. Kodeks pracy nie przewiduje dodatkowej liczby godzin czasu wolnego, przysługującej pracownikom w związku z pracą w godzinach nocnych. Zgodnie z przepisami pracownik ma prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku w ciągu każdej doby i co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku w każdym tygodniu pracy.
Ile godzin nocnych w miesiącu możesz przepracować?
Przepisy prawa nie określają limitu pracy w nocy. Praca w godzinach nocnych może obejmować nawet cały etat, czyli 160 godzin miesięcznie. Trzeba jednak pamiętać, że jeśli pracownik nocny wykonuje zadania niebezpieczne lub związane z dużym wysiłkiem fizycznym czy umysłowym, jego czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę. W takim przypadku pracownik nie może pracować w godzinach nadliczbowych.
To ograniczenie nie dotyczy jednak:
- pracowników zarządzających zakładem pracy w imieniu pracodawcy,
- przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.
Czy dodatek za pracę w nocy jest obowiązkowy?
Tak, w Polsce dodatek za godziny nocne jest obowiązkowy. Dodatek za pracę nocną jest jednym z elementów systemu ochrony pracowników pracujących w mniej korzystnych warunkach, będącym rekompensatą za dodatkowe obciążenie organizmu i potencjalne zakłócenie rytmu dobowego. Jeśli pracodawca nie płaci dodatku nocnego, popełnia wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Grozi za to kara grzywny od 1000 zł do nawet 30 000 zł.
Chcesz CV, które pomoże znaleźć Ci prace?
Przeczytaj też inne nasze artykuły:
- Jak napisać list motywacyjny bez doświadczenia? Praktyczne porady i wzory dla konkretnych branż
- Zawody przyszłości – poznaj najbardziej poszukiwane zawody na rynku pracy 2024
- Urlopy pracownicze – jakie są rodzaje urlopów, ile dni urlopu przysługuje pracownikowi?
- Przykładowe CV
- Na czym polega okazjonalna praca zdalna? Odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania!
- NGO praca – na czym polega? Jak szukać ofert? + wzór CV i listu motywacyjnego
- Millenialsi na rynku pracy – jakimi pracownikami jest pokolenie Y?
- Wzory CV
- Szablony CV
- Praca przez internet – jak zacząć zarabiać przez internet?
