Czym są badania medycyny pracy? Zgodnie z przepisami polskiego Kodeksu pracy, każdy pracownik podlega obowiązkowi wykonania profilaktycznych badań lekarskich, mających ocenić jego stan zdrowia i zdolność do pracy. Badania medycyny pracy mają za zadanie zapobiegać wypadkom i chorobom zawodowym, a także gwarantować pracownikom bezpieczeństwo w czasie wykonywania codziennych obowiązków. Właściwa profilaktyka i wczesne wykrywanie ewentualnych problemów zdrowotnych mogą zapewnić dłuższą i bardziej produktywną karierę zawodową. Jakie badania do pracy musisz wykonać? Kto wydaje skierowanie? Jak często trzeba powtarzać badania profilaktyczne? Odpowiadamy!
Może zainteresuje Cię również: Emerytura – wszystko, co musisz wiedzieć o systemie emerytalnym w Polsce
Wszystko, co musisz wiedzieć o badaniach medycyny pracy:
Chcesz CV, które pomoże znaleźć Ci prace?
Czemu służą badania medycyny pracy?
Badania medycyny pracy są istotnym elementem procesu zarządzania bezpieczeństwem w środowisku pracy, przyczyniającym się do minimalizacji ryzyka wypadków i chorób zawodowych wśród pracowników, regulowanym przepisami prawa. Artykuł 229 Kodeksu pracy określa, że:
Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.
Oznacza to, że do podjęcia zatrudnienia potrzebne jest orzeczenie o braku przeciwwskazań medycznych do pracy. Badania lekarskie dotyczą wszystkich pracowników zatrudnionych w ramach umowy o pracę, niezależnie od stanowiska i rodzaju wykonywanej pracy. Ich celem jest stwierdzenie, czy pracownik jest zdolny do bezpiecznego i skutecznego wykonywania obowiązków zawodowych. W przypadku umowy zlecenie badania lekarskie medycyny pracy dotyczą jedynie osób narażonych na szkodliwe czynniki zewnętrzne, wypadki lub choroby zawodowe. Jeśli zleceniodawca wymaga od zleceniobiorcy odpowiedniego stanu zdrowia, może — chociaż nie musi — zlecić odpowiednie badania.
Badania lekarskie do pracy — co musisz wiedzieć jako pracownik?
Regularne badania lekarskie są prawem, ale i obowiązkiem każdego pracownika, określanym przepisami Kodeksu pracy. Pracownik ma obowiązek poddać się badaniom profilaktycznym, ponieważ są one warunkiem dopuszczenia go do wykonywania obowiązków zawodowych. Skierowanie na badania medycyny pracy wystawia pracodawca. Musi ono określać:
- pełen zakres badań, które muszą zostać wykonane;
- stanowiska pracy, na którym dana osoba jest, lub będzie zatrudniona;
- opis warunków pracy, uwzględniający uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia czynniki, wynikające ze sposobu wykonywania obowiązków, a także aktualne wyniki badań i pomiarów, dotyczących stopnia ich oddziaływania na pracowników.
Skierowanie na badanie lekarskie do pracy jest wydawane w dwóch egzemplarzach. Jeden z nich otrzymuje pracownik, a drugi przechowywany jest przez pracodawcę. Wszelkie badania związane z zatrudnieniem przeprowadza się w godzinach pracy, przy czym pracownik zachowuje pełne wynagrodzenie za czas potrzebny na ich wykonanie. Okresowe badania lekarskie przeprowadzane są na koszt pracodawcy.
Kto wykonuje badania lekarskie do pracy?
Badania lekarskie są wykonane przez lekarza medycyny pracy, posiadającego odpowiednie kwalifikacje. Są one szczegółowo określone w rozporządzeniu dotyczącym przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich. Zadaniem lekarza medycyny pracy jest zapobieganie chorobom zawodowym i wypadkom przy pracy poprzez odpowiednią ocenę zdrowotną pracowników oraz analizę warunków pracy.
Zgodnie z ustawą o służbie medycyny pracy, pracodawca ma obowiązek zawrzeć pisemną umowę na zapewnienie pracownikom profilaktycznej opieki zdrowotnej z podstawową jednostką służby medycyny pracy, czyli wybraną placówką medyczną, oferującą odpowiednie usługi. Pracodawca przekazuje podmiotowi wykonującemu działalność medyczną informacje o występowaniu czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych i udostępnia jej wyniki kontroli warunków pracy.
Badania wstępne do pracy — czym różnią się od badań okresowych i kontrolnych?
Kodeks pracy określa trzy różne badania lekarskie, jakie obejmują pracowników — są to badanie okresowe, kontrolne i wstępne. Czym różnią się każde z nich?
1. Badania wstępne do pracy
Według Kodeksu pracy:
Wstępnym badaniom lekarskim, podlegają:
1) osoby przyjmowane do pracy;
2) pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.
Badania wstępne do pracy są obowiązkowe dla wszystkich osób, które rozpoczynają pracę u nowego pracodawcy lub na nowym stanowisku. Każda nowozatrudniona osoba musi przejść badania wstępne przed rozpoczęciem pracy. Dotyczą one także pracowników, którzy są już zatrudnieniu w danej firmie, jednak zmieniają stanowisko, a tym samym zmianie ulegają ich warunki pracy. Na przykład osoba, która dotychczas pracowała fizycznie i otrzymuje stanowisko biurowe, musi przejść ponowne badania wstępne, uwzględniające czynniki takie jak praca przy komputerze powyżej 4 godzin dziennie.
Przepisy określają także, że wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby:
- przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą;
- przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych.
2. Badania okresowe medycyny pracy
Okresowym badaniom lekarskim podlegają wszyscy pracownicy, bez względu na rodzaj wykonywanej pracy czy stanowisko. Według rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 1996 roku powinny być wykonywane nie częściej niż raz w roku, ale nie rzadziej niż raz na pięć lat. Lekarz medycyny pracy na podstawie przeprowadzanych badań wskazuje zazwyczaj dokładny termin, po którego upływie należy ponowić badania. Zazwyczaj w przypadku pracowników narażonych na szczególnie szkodliwe czynniki, lub osób, które ukończyły 50. rok życia, badania okresowe wykonywane są co 2-3 lata.
3. Kontrolne badania lekarskie do pracy
Przepisy Kodeksu pracy, oprócz badań okresowych wskazują także konieczność wykonania badań kontrolnych:
W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
Kontrolne badania lekarskie przeprowadza się jeśli pracownik z powodu choroby był nieobecny przez okres przekraczający 30 dni. Na czym polegają badania kontrolne? Ich zadaniem jest stwierdzenie, czy po długotrwałej chorobie pracownik odzyskał zdolność do pracy i może bezpiecznie wykonywać swoje obowiązki zawodowe. Lekarz medycyny pracy w treści orzeczenia lekarskiego może określić pełną zdolność do pracy, zalecenia odnośnie dalszego leczenia, modyfikacji obowiązków pracowniczych lub dalszej niezdolności do pracy.
Badanie medycyny pracy — jak wygląda?
Przebieg badania medycyny pracy dla osób rozpoczynających lub kontynuujących pracę na danym stanowisku, składa się z kilku etapów, zależnych zazwyczaj od konkretnego stanowiska i rodzaju wykonywanej pracy. Skierowanie, wystawiane przez pracodawcę, powinno zawierać informacje o rodzaju badań — wstępne, okresowe lub kontrolne — oraz specyficznych zagrożeniach zawodowych.
Jak wygląda wizyta u lekarza medycyny pracy? Badanie rozpoczyna się od wywiadu zdrowotnego, uwzględniającego historię medyczną, obecne problemy zdrowotne, styl życia oraz wcześniejsze doświadczenia zawodowe. Następnie lekarz przechodzi do pomiaru ciśnienia krwi oraz badania wzroku, słuchu, układu oddechowego, sercowo-naczyniowego i nerwowego.
Jeśli pracownik jest narażony na specyficzne czynniki zewnętrzne, pracodawca może zlecić wykonanie badań specjalistycznych, takich jak EKG, RTG, USG, spirometria czy audiometria, konsultacja neurologiczna lub pulmonologiczna. Badania medycyny pracy mogą obejmować także badania laboratoryjne, takie jak analiza krwi i moczu, w celu wykrycia ewentualnych nieprawidłowości, które mogą wpłynąć na zdolność do pracy.
Badania lekarskie a zdolność do pracy
Po przeprowadzeniu niezbędnych badań lekarz medycyny pracy ocenia zdolność pracownika do pracy na danym stanowisku. Wynikiem badania medycyny pracy jest orzeczenie, które może być:
- pozytywne – w przypadku gdy pracownik jest w pełni zdolny do pracy;
- z zastrzeżeniami – pracownik jest zdolny do pracy na danym stanowisku, ale wymagane są pewne modyfikacje lub ograniczenia w sposobie wykonywania codziennych obowiązków;
- negatywne – pracownik nie jest zdolny do pracy na danym stanowisku z powodu złego stanu zdrowia.
Chcesz CV, które pomoże znaleźć Ci prace?
Bądź na bieżąco z naszymi publikacjami:
- Chorobowe 2024 – ile wynosi zasiłek chorobowy? Jak długo trwa?
- Najniższa krajowa — co to jest płaca minimalna? Ile wynosi najniższa krajowa netto i brutto?
- Praca na 1/2 etatu – ile to godzin? Ile dni urlopu? Jak wygląda umowa o pracę na pół etatu?
- Praca w HR – na czym polega praca w Human Resources i jak zacząć karierę w HR?
- Przykładowe CV
- Praca weterynarza — czym się zajmuje i ile zarabia weterynarz?
- Umowa o pracę – co to jest? Jakie korzyści daje? + aktualny wzór
- Szablony CV
- Wzory CV
- Baby boomers na rynku pracy – jakim pracownikiem jest boomer?
- Pokolenie X na rynku pracy
