Aby wykonywać pracę, zawsze trzeba podpisać umowę. Wówczas zarówno pracodawca, jak i pracownik zyskują prawa i obowiązki. Występuje wiele rodzajów umów, a najpopularniejsze to umowa o pracę i umowa zlecenie, charakteryzujące się odmiennymi przywilejami pracowniczymi. Z naszego artykułu dowiesz się więcej o różnicach i innych kwestiach związanych z tymi formami zatrudnienia.
Artykuł wyjaśnia:
- Umowa zlecenie a umowa o pracę – różnice
- Umowa o pracę a umowa zlecenie – składki
- Umowa zlecenie vs umowa o pracę – prawa pracownika i zleceniobiorcy
- Umowa zlecenie a ubezpieczenie – jak wygląda ta kwestia dla pracownika?
- Czy umowa zlecenie jest umową o pracę?
- Czy można mieć umowę o pracę i zlecenie jednocześnie
- Czy umowa zlecenie może być na czas nieokreślony?
- Umowa o pracę czy umowa zlecenie – co lepsze? Wady i zalety tych form zatrudnienia
- Umowa zlecenie – obowiązki pracodawcy
- Umowa zlecenie na okres próbny – czy można ją zawrzeć?
Chcesz CV, które pomoże znaleźć Ci prace?
Umowa zlecenie a umowa o pracę – różnice
1. Podstawa prawna
Umowa o pracę a umowa zlecenie to dwa różne rodzaje umów. Jedną z największych różnic między tymi formami zatrudnienia jest to, że umowę o pracę reguluje Kodeks pracy, natomiast umowę zlecenie – Kodeks cywilny, dlatego jest określana umową cywilnoprawną. Daje ona znacznie większą swobodę działania i umożliwia elastyczniejsze warunki zatrudnienia, ma jednak też liczne ograniczenia
2. Urlop wypoczynkowy i warunki wypowiedzenia
W przypadku umowy zlecenia nie masz prawa do płatnego urlopu wypoczynkowego, chyba że taki zapis znajduje się w umowie. Co więcej, do rozwiązania stosunku pracy może dojść tak naprawdę z dnia na dzień. Pamiętaj jednak, że sytuacja wygląda inaczej, jeśli w dokumencie występuje adnotacja o okresie wypowiedzenia.
3. Umowa zlecenie – jakie wynagrodzenie, dla kogo to korzystne rozwiązanie?
Ponadto z umów cywilnoprawnych najczęściej korzystają uczniowie i studenci do ukończenia 26. roku życia, których obowiązuje PIT zerowy, czyli zwolnienie z podatku dochodowego. Podpisując umowę zlecenie, należy pamiętać, że obowiązuje Cię minimalna stawka godzinowa – w 2025 roku zleceniodawca nie może zaproponować zleceniobiorcy niższej kwoty za godzinę niż 30,50 zł brutto. Z kolei wysokość wynagrodzenia zależy od liczby przepracowanych godzin.
Czym się różni umowa zlecenie od umowy o pracę? Kwestia wynagrodzenia
To może Cię zainteresować: Jak stworzyć profesjonalny życiorys w kilka chwil – Kreator CV
Umowa zlecenie a umowa o pracę – konsekwencje prawne
To ważne! Umowy o pracę nie można zastępować umową zlecenia, jeśli charakter pracy pozostaje taki sam. Umowa zlecenie w żadnym wypadku nie może spełniać kryteriów przeznaczonych dla stosunku pracy. Jeśli zleceniobiorca wykaże ich istnienie, może dokonać określonej czynności prawnej – ubiegać się o zatrudnienie pracownicze.
Umowa o pracę a umowa zlecenie – składki
Różnica między umową o pracę a umową zlecenie w zakresie składek ZUS jest kluczowa dla pracownika i zleceniobiorcy.
Składki – umowa o pracę
Przy umowie o pracę wszystkie składki są obowiązkowe i odprowadzane automatycznie przez pracodawcę. Obejmują one:
- składkę emerytalną,
- rentową,
- chorobową,
- wypadkową,
- zdrowotną (NFZ),
- składkę na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy.
Pracownik wówczas jest w pełni ubezpieczony, ma bowiem prawo do świadczeń z ZUS (emerytura, renta, zasiłek chorobowy, macierzyński, wypadkowy itp.).
Umowa zlecenie – składki ZUS
W przypadku umowy zlecenia sytuacja zależy od kilku czynników:
1. zleceniobiorca nie ma innego tytułu do ubezpieczenia (np. to jego jedyna praca):
- składka emerytalna – obowiązkowa,
- składka rentowa – obowiązkowa,
- składka wypadkowa – obowiązkowa (jeśli zlecenie nie jest wykonywane w domu),
- składka zdrowotna – obowiązkowa,
- składka chorobowa – dobrowolna (trzeba złożyć wniosek),
- brak składki na Fundusz Pracy, jeśli zleceniobiorca ma mniej niż 26 lat lub nie osiąga minimalnego wynagrodzenia.
2. zleceniobiorca ma już etat lub inną podstawę do ubezpieczeń (np. student, emeryt, przedsiębiorca):
- może być zwolniony ze składek ZUS, z wyjątkiem zdrowotnej,
- studenci do 26. roku życia nie podlegają żadnym składkom – umowa zlecenie jest wynagradzana „brutto = netto”.
Umowa zlecenie vs umowa o pracę – prawa pracownika i zleceniobiorcy
Umowa zlecenie i umowa o pracę to dwa odmienne typy umów cywilnoprawnych i pracowniczych, które różnią się zakresem obowiązków, uprawnień oraz konsekwencji prawnych.
Umowa o pracę – prawa pracownika
- Przysługują urlopy wypoczynkowe, chorobowe, macierzyńskie.
- Chroniona jest ciągłość zatrudnienia i okres wypowiedzenia.
- Obowiązuje ochrona przed zwolnieniem, np. dla kobiet w ciąży.
- Pracodawca odprowadza pełne składki ZUS (emerytalna, rentowa, chorobowa, wypadkowa).
Umowa zlecenie – prawa pracownika (zleceniobiorcy)
- Nie przysługują urlopy wypoczynkowe czy chorobowe (chyba że zleceniobiorca sam opłaca dobrowolną składkę chorobową, wówczas może iść na płatne zwolnienie lekarskie, tzw. L4).
- Brak ochrony przed zwolnieniem – można wypowiedzieć w każdej chwili.
- Składki ZUS obowiązkowe tylko przy osiąganiu minimalnej podstawy lub jako jedyne źródło dochodu.
Umowa zlecenie a ubezpieczenie – jak wygląda ta kwestia dla pracownika?
Kwestia ubezpieczenia przy umowie zlecenie zależy od sytuacji życiowej i zawodowej zleceniobiorcy. W odróżnieniu od umowy o pracę, ubezpieczenia w umowie cywilnoprawnej nie są zawsze pełne ani automatyczne.
Zleceniobiorca może podlegać następującym ubezpieczeniom społecznym:
- ubezpieczenie emerytalne – obowiązkowe w wielu przypadkach,
- rentowe – obowiązkowe w wielu przypadkach,
- zdrowotne (NFZ) – obowiązkowe, jeśli inne składki ZUS są opłacane,
- chorobowe – dobrowolne,
- wypadkowe – obowiązkowe, jeśli praca nie jest wykonywana w domu.
Kiedy zleceniobiorca podlega ubezpieczeniom obowiązkowym?
Czy umowa zlecenie jest umową o pracę?
Czy można mieć umowę o pracę i zlecenie jednocześnie?
Umowa o pracę i umowa zlecenie jednocześnie realizowane przez pracownika – to całkowicie legalne i stosunkowo częste rozwiązanie. Trzeba jednak spełnić kilka warunków i pamiętać o konsekwencjach podatkowo-ubezpieczeniowych. Należy też pamiętać, że pracownik nie może świadczyć zlecenia w tym samym czasie pracy co etat – to naruszenie prawa. Ponadto pracodawca nie może zmuszać do „fikcyjnego zlecenia”, np. za nadgodziny – to obejście przepisów. Obie formy zatrudnienia mogą wpływać na łączny dochód, który może przekroczyć próg podatkowy.
Czy umowa zlecenie może być na czas nieokreślony?
Umowa zlecenie może być zawarta na czas nieokreślony. Nie ma przeszkód prawnych, aby strony ustaliły, że ta forma zatrudnienia będzie trwała bez określonego terminu zakończenia – pod warunkiem że nie nosi cech stosunku pracy (czyli nie spełnia warunków typowych dla umowy o pracę). Umowa zlecenie to umowa cywilnoprawna, regulowana przez Kodeks cywilny (art. 734–751). Przepisy te nie nakazują określenia konkretnego terminu końcowego, możliwe są więc:
- umowy na czas określony (np. od 1 czerwca do 31 sierpnia),
- umowy na czas wykonania konkretnego zlecenia (np. przetłumaczenie dokumentu),
- umowy na czas nieokreślony, czyli obowiązujące aż do wypowiedzenia przez jedną ze stron.
Umowa o pracę czy umowa zlecenie – co lepsze? Wady i zalety tych form zatrudnienia
To, czy lepsza jest umowa o pracę, czy umowa zlecenie, zależy od Twojej sytuacji życiowej, zawodowej i oczekiwań. Poniżej znajdziesz pełne porównanie wad i zalet obu form zatrudnienia, które pomoże Ci podjąć świadomą decyzję – jako pracownikowi lub zleceniobiorcy.
UMOWA O PRACĘ | |
ZALETY | WADY |
Stabilność zatrudnienia – jasno określony czas pracy, obowiązki, wynagrodzenie | Mniejsza elastyczność (stałe godziny, miejsce pracy, obowiązki) |
Urlopy płatne – m.in. wypoczynkowy, macierzyński, okolicznościowy | Trudniej szybko zmienić pracodawcę – obowiązuje okres wypowiedzenia |
Ochrona prawna – regulowana przez Kodeks pracy, pracownik ma jasno określone prawa | Większe obciążenia dla pracodawcy – może utrudniać negocjowanie wyższej pensji „na rękę” |
Wynagrodzenie minimalne gwarantowane – miesięczne | Trzeba przestrzegać wielu procedur i regulaminów (np. BHP, czasu pracy) |
UMOWA ZLECENIE | |
ZALETY | WADY |
Elastyczność – można pracować zdalnie, w nieregularnych godzinach, dla kilku zleceniodawców | Brak praw pracowniczych – nie ma urlopów, nie ma ochrony przed zwolnieniem |
Brak podporządkowania – nie obowiązują ściśle narzucone godziny ani miejsce pracy (chyba że strony tak się umówią) | Brak gwarancji stałego dochodu – umowa może być wypowiedziana z dnia na dzień |
Wyższe wynagrodzenie „na rękę” – w przypadku studentów do 26 r.ż. bez składek ZUS, wypłata brutto = netto | Niepełne ubezpieczenie ZUS – składka chorobowa tylko dobrowolna |
Możliwość szybkiego rozwiązania umowy – bez formalnych procedur | Brak ciągłości zatrudnienia – może to być problem np. przy kredycie |
Umowa zlecenie – obowiązki pracodawcy
Choć umowa zlecenie nie tworzy stosunku pracy (więc nie ma tu formalnie „pracodawcy”, lecz jest zleceniodawca), mimo to osoba lub firma zatrudniająca zleceniobiorcę ma szereg obowiązków prawnych i organizacyjnych. Wśród nich znajdują się:
- sporządzenie pisemnej umowy,
- zapłata wynagrodzenia,
- odprowadzanie składek ZUS,
- ewidencja godzin pracy,
- zapewnienie BHP (w miejscu pracy),
- wystawienie PIT-11,
- przeciwdziałanie pozorności zlecenia.
Umowa zlecenie na okres próbny – czy można ją zawrzeć?
Formalnie – nie istnieje coś takiego jak „okres próbny” przy umowie zleceniu, ponieważ nie podlega ona Kodeksowi pracy, lecz Kodeksowi cywilnemu. W związku z tym nie stosuje się do niej przepisów dotyczących umowy o pracę na okres próbny, które są zarezerwowane wyłącznie dla stosunku pracy. Ale w praktyce – można zawrzeć umowę zlecenie na próbę. Choć nie nazywa się tego „okresem próbnym” w sensie prawnym, można zawrzeć umowę zlecenie na krótki czas, np. na tydzień, na miesiąc, czy „do wykonania konkretnego zlecenia” (np. wykonania próbnej usługi). Taka umowa pełni w praktyce funkcję próby, dając obu stronom możliwość przetestowania współpracy bez długoterminowego zobowiązania.
Chcesz CV, które pomoże znaleźć Ci prace?
Zobacz, co dla Ciebie przygotowaliśmy:
- Szablony CV
- Poradnik, jak napisać CV testera manualnego
- Wzory CV
- CV software developer – jak stworzyć Curriculum Vitae?
- Przykładowe CV
- Net Developer – CV dla specjalisty: wskazówki i gotowy wzór
- CV Java Developer – jak napisać życiorys zawodowy dla programisty?
- Jak przygotować CV front end developera?
- Jak napisać CV Data Scientist? Czym zajmuje się ten specjalista?
- CV administrator IT – jak wygląda przykładowy wzór Curriculum Vitae?
- Wzór CV geodeta – jak napisać profesjonalne CV geodety?
