Czy wiesz, czym jest wolny zawód? Kojarzy się z wolnością, niezależnością i swobodą, a jak jest w rzeczywistości? Wolne zawody dotyczą konkretnej grupy specjalistów i oferują wykwalifikowanym pracownikom możliwość działania na własny rachunek, z dala od tradycyjnych struktur etatowych. To forma działalności, w której eksperci świadczą swoje usługi w sposób niezależny, kierując się standardami zawodowymi oraz zasadami etyki zawodowej. Wolny zawód to nie tylko prestiż, ale także możliwość większej elastyczności i autonomii w organizacji pracy. W tym artykule wyjaśnimy, czym dokładnie są wolne zawody, jakie korzyści i wyzwania się z nimi wiążą oraz jakie role pełnią samorządy zawodowe, regulujące ich działalność.
To też moze Cię zainteresować: Ciekawe zawody — nietypowe i dobrze płatne zawody w Polsce i na świecie
Z tego artykułu dowiesz się:
- Co to jest wolny zawód?
- Wolne zawody lista wszystkich profesji
- Wolny zawód, freelancer, wolny strzelec – czy te pojęcia są tożsame?
- Czy każdy wolny zawód to zawód zaufania publicznego?
- Wolny zawód pod nadzorem samorządu zawodowego
- O czym musisz pamiętać, jeśli chcesz wykonywać wolny zawód?
Chcesz CV, które pomoże znaleźć Ci prace?
Co to jest wolny zawód?
Według art. 4 ustawy z dnia 28 listopada 2020 r., za wolny zawód uważa się:
pozarolniczą działalność gospodarczą wykonywaną osobiście, (…) z tym że za osobiste wykonywanie wolnego zawodu uważa się wykonywanie działalności bez zatrudniania na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze osób, które wykonują czynności związane z istotą danego zawodu.
Oznacza to, że przepisy prawa określają wolny zawód jako pozarolniczą działalność gospodarczą wykonywaną osobiście przez osoby należące do konkretnych zawodów. Osoba wykonująca wolny zawód, taka jak lekarz, adwokat czy tłumacz, prowadzi własną działalność gospodarczą i świadczy usługi bezpośrednio, bez zatrudniania innych osób do wykonywania głównych obowiązków, które są związane z istotą tego zawodu.
Wolne zawody to profesje wymagające specjalistycznej wiedzy, umiejętności, wykształcenia i doświadczenia. Dlatego też przepisy Kodeksu pracy mają zapewniać, że usługi związane z wolnym zawodem są świadczone osobiście przez wykwalifikowanego specjalistę z danej dziedziny, co gwarantuje ich odpowiednią jakość i zgodność ze standardami zawodowymi.
Wolne zawody lista wszystkich profesji
Oto pełna lista wolnych zawodów, które zostały wymienione w Kodeksie pracy:
- lekarz;
- lekarz dentysta;
- lekarz weterynarii;
- technik dentystyczny;
- felczer;
- położna;
- pielęgniarka;
- psycholog;
- fizjoterapeuta;
- tłumacz;
- adwokat;
- notariusz;
- radca prawny;
- architekt;
- inżynier budownictwa;
- biegły rewident;
- księgowy;
- agent ubezpieczeniowy;
- agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające;
- broker reasekuracyjny;
- broker ubezpieczeniowy;
- doradca podatkowy;
- doradca restrukturyzacyjny;
- makler papierów wartościowych;
- doradca inwestycyjny;
- agent firmy inwestycyjnej;
- rzecznik patentowy;
- nauczyciel;
- rzeczoznawca budowlany.
Wolny zawód, freelancer, wolny strzelec - czy te pojęcia są tożsame?
Wolne zawody często są utożsamiane z każdą pracą, wykonywaną na własny rachunek. Nie należy jednak mylić wolnego strzelca, z wolnym zawodem. Nie każdy freelancer wykonuje wolny zawód! Jaka jest najważniejsza różnica?
- Wolny zawód – to zawód wymagający wysokich kwalifikacji, licencji lub specjalnych uprawnień, często regulowany przez samorządy zawodowe. Wolne zawody wykonują brokerzy, pielęgniarki, lekarze, adwokaci, architekci, księgowi, tłumacze przysięgli. Osoby wykonujące wolne zawody są zobowiązane do przestrzegania zasad etycznych oraz profesjonalnych standardów, wykonywania swoich obowiązków zawodowych osobiście i mają bezpośredni wpływ na prawa lub dobrostan obywateli.
- Freelancer – może wykonywać różne profesje, które nie muszą wymagać licencji czy uprawnień, a także nie są regulowane przez samorządy zawodowe. Freelancerami są często graficy, copywriterzy, programiści, fotografowie, czy specjaliści od marketingu. Choć mogą mieć wysokie kwalifikacje i specjalistyczną wiedzę, ich praca nie musi podlegać formalnym regulacjom i nie zawsze ma bezpośredni wpływ na interes publiczny. Freelancerzy prowadzący działalność gospodarczą nie są także zobowiązani do samodzielnego wykonywania obowiązków zawodowych. Osoba oferująca usługi z zakresu copywritingu, może zatrudnić pracownika, który w jej imieniu wykona część zleceń.
Choć freelancerzy i osoby wykonujące wolne zawody mają pewne cechy wspólne, tylko niektórzy freelancerzy wykonują wolne zawody. Wykonywanie wolnego zawodu jako freelancer jest możliwe np. w przypadku tłumacza, księgowego, doradcy zawodowego. Freelancerem nie będzie jednak lekarz, którego praca bezpośrednio przekłada się na dobrostan, czyli zdrowie i życie obywateli. Lekarze, pielęgniarki i psycholodzy wykonują zawody zaufania publicznego, czyli specyficzną grupę wolnych zawodów.
Czy każdy wolny zawód to zawód zaufania publicznego?
Wyjaśniliśmy już pokrótce, co to jest wolny zawód. Trzeba jednak zwrócić uwagę na fakt, że wolne zawody stanowią wąską grupę działalności gospodarczych, które często podlegają nadzorowi samorządów zawodowych, a co za tym idzie, stanowią zawody zaufania publicznego.
Zawód zaufania publicznego to profesja, której wykonywanie wiąże się z istotnym wpływem na prawa i interesy obywateli. W związku z tym społeczeństwo musi mieć do jego przedstawicieli szczególne zaufanie. Zawody te charakteryzują się między innymi:
- nadzorem samorządów zawodowych – zawody zaufania publicznego są regulowane przez samorządy zawodowe, które dbają o przestrzeganie norm etycznych, nadzorują jakość usług i prowadzą postępowania dyscyplinarne w razie ewentualnych naruszeń;
- podwyższoną odpowiedzialnością zawodową i etyczną – osoby wykonujące zawody zaufania publicznego muszą działać w interesie społecznym, przestrzegając określonych standardów etycznych;
- wpływem na prawa i dobro obywateli – przedstawiciele zawodów zaufania publicznego wykonują obowiązki, które mają bezpośredni wpływ na zdrowie, życie, majątek i inne istotne aspekty życia obywateli.
Do zawodów zaufania publicznego zalicza się niektóre wolne zawody, m.in. lekarzy, adwokatów, notariuszy, radców prawnych, sędziów, nauczycieli i architektów. Nie oznacza to, że każdy wolny zawód jest zawodem zaufania publicznego. Dla przykładu: chociaż tłumacze świadczą usługi i wymagające specjalistycznej wiedzy i talentu, wykonując pracę dla organów publicznych, jak i osób prywatnych, ich działalność nie dotyczy bezpośredniego wpływu na zdrowie, życie lub bezpieczeństwo obywateli w takim stopniu, jak zawody zaufania publicznego.
Wolny zawód pod nadzorem samorządu zawodowego
Nadzór samorządów zawodowych to proces monitorowania i regulacji wykonywania zawodów, które są uznawane za zawody zaufania publicznego. Samorządy zawodowe pełnią kluczową rolę w utrzymywaniu wysokich standardów etycznych i zawodowych, chroniąc interesy publiczne. Samorządy prowadzą ewidencję osób uprawnionych do wykonywania zawodu. Dla przykładu – każdy lekarz musi zarejestrować się w Okręgowej Izbie Lekarskiej, która jest jednostką Naczelnej Izby Lekarskiej. Izba ta prowadzi ewidencję lekarzy i nadzoruje wolne zawody.
O czym musisz pamiętać, jeśli chcesz wykonywać wolny zawód?
Wybór wolnego zawodu jako ścieżki zawodowej to ważna decyzja, która wymaga przemyślenia wielu aspektów. Wolne zawody mogą oferować niezależność, możliwość rozwoju osobistego i zawodowego, ale wiążą się również z dużą odpowiedzialnością i wymagają wysokich kwalifikacji. Oto najważniejsze kwestie, o których należy pamiętać, planując karierę w wolnym zawodzie.
- Wolny zawód i uzyskanie kwalifikacji zawodowych
Każdy wolny zawód ma inne wymagania edukacyjne. Zawody medyczne wymagają odbycia stażu w wybranej specjalizacji, podczas gdy inne profesje, jak np. tłumacz, mogą wymagać certyfikacji językowej i odpowiednich kursów.
2. Wolne zawody należące do samorządów zawodowych
Niektórzy przedstawiciele wolnych zawodów podlegają samorządom zawodowym. Na przykład, aby uzyskać prawo do wykonywania zawodu pielęgniarki, muszą być członkami Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych (OIPiP), która nadzoruje ich pracę, kontroluje przestrzeganie zasad etyki zawodowej oraz organizuje szkolenia doskonalące.
3. Wolny zawód a działalność gospodarcza
Aby legalnie wykonywać wolny zawód należy zgłosić swoją działalność gospodarczą do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) i zarejestrować się w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. W formularzu rejestracyjnym wybiera się odpowiedni kod PKD, np. 86.90.A – Działalność fizjoterapeutyczna i pielęgniarska.
4. Wolne zawody – organizacja pracy i wynagrodzenie
Wynagrodzenie za pracę w wolnych zawodach może przyjmować różne formy, w zależności od specyfiki prowadzonej działalności. Osoby wykonujące zawody medyczne zazwyczaj pracują w oparciu o umowę kontraktową, podpisaną z placówką medyczną, rozliczając się np. na podstawie liczby przepracowanych godzin lub wykonanych zabiegów. Architekci, tłumacze i brokerzy często nawiązują współpracę B2B z większymi przedsiębiorstwami. Przedstawiciele wolnych zawodów, takich jak notariusze czy radcy prawni, często pobierają honorarium za wykonanie określonej usługi (np. sporządzenie aktu notarialnego lub opinii prawnej). Wysokość honorarium może być regulowana przepisami, jak w przypadku notariuszy, lub ustalana indywidualnie.
Chcesz CV, które pomoże znaleźć Ci prace?
Bądź na bieżąco z naszymi publikacjami:
- Co napisać w mailu z CV? Czyli jak napisać maila w sprawie pracy – wskazówki + przykłady
- Przykładowe CV
- Rozmowa kwalifikacyjna przez telefon – jak dobrze wypaść na rozmowie kwalifikacyjnej przez telefon?
- Feedback – co to jest? Jak dawać feedback aby osiągnąć zamierzone cele?
- Kwalifikacje w zawodzie – co to jest? Jak zdobyć kwalifikacje zawodowe?
- Szablony CV
- Ciąża a praca – jak Kodeks pracy chroni przyszłe mamy?
- CV dla emeryta – jak napisać skuteczne CV emeryta?
- Szkolenie BHP dla pracownika — na czym polega? Co ile lat? Czy jest obowiązkowe?
- Workation — co to jest? Jakie są wady i zalety workation?
- Wzory CV
