Najniższa krajowa, czyli minimalne wynagrodzenie za pracę, to jeden z kluczowych aspektów polskiej polityki społecznej i ekonomicznej. Jej zadaniem jest finansowe zabezpieczenie najniżej opłacanych pracowników i zapobieganie ich wyzyskowi przez nieuczciwych pracodawców. Od czego zależy wysokość płacy minimalnej i kto ja ustala? Jak kształtowała się wysokość najniższej krajowej w ostatnich latach? Ile wynosi aktualna najniższa krajowa netto i brutto? Odpowiadamy!
Sprawdź także: Emerytura – wszystko, co musisz wiedzieć o systemie emerytalnym w Polsce
Najniższa krajowa - wszystko, comusisz wiedzieć:
- Co to jest najniższa krajowa?
- Czym różni się minimalne wynagrodzenie na umowie zlecenie i umowie o pracę?
- Jak zwiększa się płaca minimalna w Polsce?
- Najniższa krajowa netto i brutto — jak obliczyć kwotę wynagrodzenia na rękę?
- Twoje wynagrodzenie jest niższe niż najniższa krajowa?
- Czy wynagrodzenie zasadnicze może być niższe od minimalnego?
- Czy płaca minimalna obowiązuje we wszystkich krajach Unii Europejskiej?
Chcesz CV, które pomoże znaleźć Ci prace?
Co to jest najniższa krajowa?
Najniższa krajowa, określana także jako płaca minimalna, to najniższe ustalone wynagrodzenie, jakie pracodawca jest zobowiązany wypłacić pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę. Minimalna stawka godzinowa dotyczy natomiast pracy wykonywanej na podstawie umowy zlecenia. Najniższa krajowa obowiązuje w Polsce od 1956 roku.
Kto ustala wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę?
Propozycja wysokości płacy minimalnej jest przedstawiania Radzie Ministrów przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Jeśli zostanie ona przyjęta, przedstawiciele rządu zasiadający w Radzie Dialogu Społecznego przechodzą do konsultacji ze związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców. Ostateczna propozycja wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę musi zostać przedstawiona Radzie Ministrów do 15 lipca danego roku. W przeciwnym razie do 15 września rząd samodzielnie ustala wysokość płacy minimalnej. Najniższa krajowa nie może być jednak niższa niż pierwsza propozycja, przyjęta przez Radę Ministrów.
Od czego zależy wysokość płacy minimalnej?
Mechanizm ustalania wysokości płacy minimalnej obejmuje dwa główne czynniki ekonomiczne — inflację i wzrost gospodarczy:
- Inflacja, czyli prognozowany wzrost cen na kolejny rok, jest podstawowym czynnikiem branym pod uwagę przy ustalaniu wysokości płacy minimalnej. Inflacja zmniejsza siłę nabywczą pieniądza, co oznacza, że za tę samą kwotę można kupić mniej towarów i usług niż wcześniej. Aby zapobiec spadkowi realnej wartości wynagrodzeń, najniższa krajowa jest podnoszona, zgodnie z prognozami dotyczącymi inflacji.
- Jeśli płaca minimalna jest niższa niż 1/2 średniego krajowego wynagrodzenia, do jej korekty używa się wskaźnika ⅔ realnego wzrostu gospodarczego, czyli wzrostu wartości wszystkich wyprodukowanych towarów i usług po odjęciu wpływu inflacji. Mechanizm ten zakłada, że w przypadku gdy płaca minimalna jest na relatywnie niskim poziomie w stosunku do średniej krajowej, powinna ona rosnąć szybciej, by dogonić pozostałą część rynku pracy.
Każde podniesienie płacy minimalnej przekłada się na poprawę sytuacji finansowej najsłabiej opłacanych pracowników.
Czym różni się minimalne wynagrodzenie na umowie zlecenie i umowie o pracę?
Najniższa krajowa dotyczy pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Jest to ustalona kwota minimalnego miesięcznego wynagrodzenia, niezależnie od liczby realnie przepracowanych godzin. Minimalna stawka godzinowa określa wynagrodzenie pracowników zatrudnionych na podstawie umowy cywilnoprawnej, czyli umowy zlecenie. Jest to minimalna kwota, jaką zleceniobiorca lub wykonawca otrzymuje za każdą przepracowaną godzinę.
Podstawowa różnica między tymi dwoma pojęciami wynika z formy zatrudnienia i sposobu wyliczania wysokości wynagrodzenia. Najniższa krajowa jest stałą miesięczną kwotą dla pracowników zatrudnionych na pełen etat, natomiast minimalna stawka godzinowa jest to kwota za jedną godzinę pracy, mająca zastosowanie w przypadku umów cywilnoprawnych, gdy liczba godzin pracy w miesiącu może być różna.
Jak zwiększa się płaca minimalna w Polsce?
Płaca minimalna w Polsce systematycznie wzrasta. Inflacja i wynikający z niej wzrost kosztów życia, rozwój gospodarczy, negocjacje rządowe sprawiły, że ciągu ostatnich 10 lat wysokość najniższego wynagrodzenia wzrosła o 2 562 zł brutto. W roku 2014 najniższa krajowa wynosiła 1680 zł brutto, natomiast w styczniu 2024 wynosiła już 4242 zł brutto. To, jak zmieniało się najniższe wynagrodzenie w Polsce na przestrzeni lat, obrazuje wykres.
Najniższa krajowa netto i brutto — jak obliczyć kwotę wynagrodzenia na rękę?
Wynagrodzenie brutto to całkowita kwota pieniędzy należna pracownikowi za wykonaną pracę, przed potrąceniem obowiązkowych składek i podatków. Składniki pensji brutto to:
- wynagrodzenie netto,
- składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i
- zdrowotne,
zaliczka na podatek dochodowy.
Najniższa krajowa netto — jak obliczyć wysokość wynagrodzenia?
Jak obliczyć ile wynosi najniższa krajowa na rękę? Jeśli najniższa krajowa brutto roku wynosi 4 242,00 zł miesięcznie, należy od tej kwoty odjąć następujące opłaty:
- ubezpieczenie emerytalne – 414,02 zł (9,8%);
- ubezpieczenie rentowe – 63,63 zł (1,5%);
- ubezpieczenie chorobowe – 103,93 zł (2,5%);
- ubezpieczenie zdrowotne – 329,44 zł (7,8%);
- zaliczkę na podatek dochodowy – 109,00 zł (2,6%).
Łączna kwota opłat, potrąconych od wynagrodzenia brutto to 1019 zł. Najniższa krajowa netto wynosi więc dokładnie 3 221,98 zł
A co z najniższą krajową na godzinę netto?
W przypadku umowy zlecenie od wynagrodzenia brutto pracownik musi odprowadzić jedynie składkę emerytalną, rentową i zdrowotną. Składka na ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolna. W przypadku pracownika, który ukończył 26. rok życia i nie opłaca składki chorobowej, stawka brutto 28 zł/ h przy miesięcznym wymiarze godzin wyniesie netto:
- 20,22 zł za godzinę pracy,
- 3 235,75 zł za 160 godzin, czyli pełen miesiąc pracy.
Trzeba pamiętać, że najniższa krajowa na godzinę brutto dla studenta do 26. roku życia jest równa stawce netto, ponieważ nie ma on obowiązku odprowadzania żadnych składek.
Twoje wynagrodzenie jest niższe niż najniższa krajowa?
Czy pracodawca może płacić mniej niż najniższa krajowa? Nie! Ustawa o płacy minimalnej z dnia 10 października 2002 roku określa, że:
Wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia (…) Zleceniodawca, który nie przestrzega minimalnej stawki godzinowej będzie podlegał karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.
Zgodnie z prawem Twoje wynagrodzenie za pracę nie może być niższe niż aktualna najniższa krajowa. Pracodawca może jednak w porozumieniu z pracownikiem ustalić wynagrodzenie niższe niż obowiązująca minimalna krajowa, a różnicę między nim a płacą minimalną wyrównać za pomocą premii. Wynika to z faktu, że wynagrodzenie za pracę nie jest tym samym co wynagrodzenie zasadnicze.
Czy wynagrodzenie zasadnicze może być niższe od minimalnego?
Wynagrodzenie zasadnicze to podstawowa, stała część wynagrodzenia pracownika, ustalana zazwyczaj w umowie o pracę, nieuwzględniająca dodatków, premii, nadgodzin czy innych zmiennych składników wynagrodzenia. Płaca minimalna składa się natomiast z wynagrodzenia zasadniczego oraz innych świadczeń, wynikających z umowy o pracę. A więc czy premia wlicza się do najniższej krajowej? Tak! Stawka zasadnicza może być niższa niż ustalona prawnie najniższa krajowa, jednak musi zostać wyrównana do poziomu aktualnej płacy minimalnej za pomocą premii uznaniowej.
Czy płaca minimalna obowiązuje we wszystkich krajach Unii Europejskiej?
Nie wszystkie kraje Unii Europejskiej posiadają ustanowione prawnie wynagrodzenie minimalne. W Danii, Włoszech, Austrii, Finlandii, Luksemburgu i Szwecji płaca minimalna nie funkcjonuje wcale, lub jest ustalana na podstawie branżowych standardów i umów społecznych, zawieranych pomiędzy pracodawcami a związkami zawodowymi. Płaca minimalna w ramach jednego kraju może być więc różnić się w zależności od sektora gospodarki.
Czy to oznacza, że w krajach, w których przepisy prawa nie ustalają wysokości płacy minimalnej, nie chroni się praw pracowników? Niekoniecznie – zbiorowe układy pracy, związki zawodowe i głęboko zakorzeniona w świadomości społecznej kultura pracy sprawiają, że nawet niewykwalifikowani, początkujący pracownicy otrzymują za wykonaną pracę odpowiednie wynagrodzenie. Płaca minimalna to tylko jeden z wielu możliwych mechanizmów, chroniących przed wyzyskiem.
Chcesz CV, które pomoże znaleźć Ci prace?
Przeczytaj nasz pozostałe artykuły:
- Urlopy pracownicze – jakie są rodzaje urlopów, ile dni urlopu przysługuje pracownikowi?
- Jak stworzyć kreatywne CV i wyróżnić się w oczach rekrutera?
- Podanie o podwyżkę – jak napisać wniosek o podwyżkę wynagrodzenia i jakie argumenty wykorzystać?
- Przykładowe CV
- Jak napisać maila? Najważniejsze wskazówki i zwroty grzecznościowe w mailu oficjalnym + przykłady
- Millenialsi na rynku pracy – jakimi pracownikami jest pokolenie Y?
- Praca przez internet – jak zacząć zarabiać przez internet?
- Szablony CV
- Wzory CV
- Pokolenie Z w pracy – jakimi pracownikami są zoomersi?
- Jak się ubrać na rozmowę kwalifikacyjną?
